لازم نیست کار زیادی کنید تا کودک باهوش و ناقلایی تربیت نمائید؛ برای تقویت مغز کوچولوی او این فعالیت های روزانه را امتحان کنید.
مطمئناً به نظر می رسد که این خانم کوچولوی درون عکس فقط آن جا نشسته است. اما گول نخورید: او ذهن بسیار تیز و فعالی دارد. نوزادان در طول ۱۲ ماه اول زندگیشان، تقریباً بدون هیچ وقفه ای اطلاعات را جذب می کنند، به کاوش می پردازند و آزمایش می کنند – و در این فرآیند، رابط های عصبی مورد نیاز یک عمر آموزش و یادگیری خود را می سازند. برای برانگیختن ذهن خود در طول این فرایند به چه گردش های علمی و اسباب بازی هایی نیاز دارد؟ خوشبختانه دقیقاً هیچ چیزی. بیشترین روزهای خسته کنندۀ او دیگر به طور طبیعی با فرصت های تقویت کنندۀ ذهن او پر شده اند.
سوزان هیم، نویسندۀ کتابِ تقویت قدرت مغز نوزاد شما، می گوید: “نیازی به ویدئوها، فلش کارت های خاص یا کلاس های گران قیمت ندارید. در صورت تحریک ذهن او، تقریباً هر کاری که با کودکتان انجام می دهید می تواند زمان آموزش او محسوب شود.”
ذهن خواب آلودۀ او را بیدار کنید!
شاید نوزادتان شما را همین چند ساعت پیش دیده باشد (آه!)، اما باز هم همین که دوباره در مقابل او ظاهر می شوید، هیجان زده می شود. دکتر جیل استمنویسنده کتاب باهوش از روز اول می گوید: “نوزادان نیاز دارند که پیوسته و به طور قابل پیش بینی همان چهره را ببینند؛ این مسأله به سیم کشی کردن سیستم توجه شان کمک می کند.”
بر لبان او لبخند زیبایی بنشانید
مغز نوزادتان مجهز به نورون های بازتاب کننده است، سلول های ویژه ای که به او در مشاهده کردن و سپس تقلید از آنچه که انجام می دهید کمک می کند. یکی از اولین پیروزی های او لبخند زدن به شما در پاسخ به لبخندتان است.
آواز بخوانید
او در ۳ ماهگی دوست دارد به لب ها، زبان و دندان هایتان توجه کند. وقتی شعر “پاشو پاشو کوچولو” را برایش می خوانید، به او نشان می دهید که کلمات چگونه تشکیل می شوند- یک روز خودش می تواند آن را بخواند.
بازی”حدس بزن چی دارم” را انجام دهید
یک حیوان پارچه ای را داخل پتو بپیچید و او را تشویق به کشف کردن آن کنید: “این چیه؟ نرمه” در حالی که نگاه او به پتو است شیئ پنهان شده را بیرون بیاورید: “دالی!” زرافه است!” این بازی نه تنها به او می آموزد که حواس خاصی را کنار هم قرار دهد بلکه توجه مشترک (یعنی نگاه کردن به همان چیزی که شما به آن نگاه می کنید) مرحلۀ شناختی بسیار مهم و برجسته ای است.
بیایید بازی کنیم
از نظر کوچولویتان هر شیئی می تواند آزمایشی علمی باشد. در مطالعه ای جدید در دانشگاه تولان، کودکان ۶ و ۱۰ ماهه با مکعب های سخت یا نرم روی سطوح مختلف بازی کردند. کودکان بزرگتر خیلی زود متوجه شدند که مکعب های سخت در طول یک سینی پلاستیکی صیقلی سریع تر حرکت می کنند و تمام نوزادان دریافتند که بلند ترین صدا ها از کوبیدن مکعب سخت به روی سطح سخت تولید می شود (که این کار را چندین بار تکرار کردند). اشیائی را که برای کودک تان خطری ندارند، در جعبه اسباب بازی اش بیاندازید.
تحویل بدهید
هرچیزی از جوراب گرفته تا کلید ماشین، او را با بافت ها، ابعاد و وزن های مختلف آشنا می کند. کاوش اقلام مختلف درک نوزادتان از چگونگی تفاوت اشیاء را افزایش می دهد.
به او کمک کنید باعث رویداد چیزی شود
همین که نوزادتان می بیند که فشار دادن دکمۀ عروسک المو باعث خنده او می شود متوجه می شود که سایر دکمه ها نیز می توانند نتیجه جالبی داشته باشند- فرایندی که روانشناسان آن را “فرآیند انتقال” می نامند. پس موبایل قدیمی تان را به او بدهید و فشار دادن دکمه ها را تماشا کنید.
یک ایستگاه طبل زنی خلق کنید
ظرف خالی غذای نشاسته ای، یک کاسه فلزی، و قاشق های چوبی، صدای تلق تلق خوشایندی را برایش تولید می کنند- یک لذتِ فوری که او را به ادامۀ نواختن آن تشویق می کند.
کارهای خانه را باهم تقسیم کنید
شاید تمایل داشته باشید وقتی که نوزادتان چرت زده است کارهای خانه از قبیل شستن لباس ها را انجام بدهید اما او دوست دارد شما را در حین کار کردن تماشا کند. امیلی باشنل، روانشناس رشد دانشگاه تافتس می گوید: “برخی این را تئوری یادگیری آنی تنبل ها می نامند- یعنی نوزادان تنها از طریق مشاهده کردن چیزهای زیادی می آموزند. “
بیشتر از معمول واکنش نشان دهید
اگر دوست دارید که کوچولویتان با حوله، دالی موشه بازی کند، شاد باشید و بخندید تا تمایل به ادامه دادن آن داشته باشد. نوزادان با مشاهدۀ نتیجه، بیشتر تمایل به تکرار آن دارند.
مربی او باشید
باشنل می گوید: “در صورتی که خود نوزاد فرصت انجام کاری را داشته باشد دانش او تقویت می شود . بنابراین وقتی چیزی را که روی زمین ریخته شده پاک می کنید، سعی کنید دست نوزادتان را روی دست خودتان قرار دهید تا بتواند این لحظه را حس کند. سپس می توانید یک دستمال تمیز به او بدهید، بگذارید اشتیاق خود را نشان دهد.
سخت نگیرید
از این که وقتی روزنامه و مجله می خوانید یا فقط استراحت می کنید نوزادتان نزدیک تان بی کار بماند، عذاب وجدان نداشته باشید.استم می گوید: “بسیاری از افراد تصور می کنند که باید تمام روز به تحریک مغز نوزادشان بپردازند. اما مغز نوزاد تان برای این که تمام این اطلاعات جدید را پردازش کند نیاز به فرصت دارد.”با نشان دادن علائمی حاکی از این که دیگر کافی است – برای مثال نق زدن و روبرگرداندن از شما- درواقع می خواهد بگوید: “مغزم پر شده” فعلاً او را به حال خودش بگذارید .
هیچ کاری انجام ندهید
در طول زمان خاموشی (استراحتِ) مغز اسباب بازی ها و آواز ها را کنار بگذارید و اجازه بدهید تا کودکتان دنیا را با سرعت خودش جذب کند.
به دامان طبیعت بروید
در یک روز آفتابی به حیاط خلوتتان بروید. در آن جا نوزادتان چیزهای زیادی برای تماشا کردن دارد و صداها، برای مثال صدای پرندگان و صدای رقص برگ ها در وزش باد به او آرامش می دهد.
یک کتاب مقوایی بردارید
نوزادتان بیشتر به جویدن برگه ها علاقه دارد تا خواندن داستان موش و گربه. اما فقط شنیدن ملودی زبان دایرۀ لغات او را افزایش داده و به او کمک می کند تا کلمات را به معنایشان ارتباط دهد.
میان کلمات روابطی ایجاد کنید
مطالعه ای جدید نشان داد که نوزادان در ۱۸ ماهگی کلمات کتابی را که برایشان می خوانید، روی هم انباشته می کنند. می توانید با بردن کتاب “جوجه اردک هایم را ندیدی؟” به کنار حوضچۀ اردک ها و یا گفتن شب بخیر به ماه بعد از تعریف داستانش، آن چه را که از کتاب ها می آموزد تقویت کنید.
عاطفی شوید
وقتی وانمود می کنید که به همراه کودک درون کتاب گریه می کنید، نه تنها کتاب خوانی را برایش جالب تر می کنید، بلکه به کودکتان کمک می کنید تا بفهمد که کلمات و احساسات در کجا با هم تلاقی دارند. (آماده باشید: شاید او هم برای همدردی شروع به گریه کردن کند).
داستان ها را شخصی کنید
عکس های نوزادتان را در آلبوم قرار داده و یک داستان از خودتان ببافید تا این عکس ها را همراهی کنند، برای مثال: ” یکی بود، یکی نبود، یک دختر کوچولویی بود که از هویج بدش می آمد”، چهره های آشنا او را جذب خواهند کرد.
تاثیر آموزش را بیشتر کنید
دی لوچ در مطالعه ای به این نتیجه رسید که تماشای یک فیلم آموزشی، ۵ بار در هفته، و درطول یک ماه، دامنۀ لغات کودکان ۱۲ ماهه را افزایش نداد. پس چه چیزی در این امر مؤثر است؟ آموزش فعالانه لغات جدید از سوی والدین! بنابراین آنچه را که در تلویزیون می بیند منعکس کنید.
برنامۀ زنده را اجرا کنید
پاسخ دادن با صدای بلند به سؤالات برنامه کودک شاید احمقانه به نظر برسد؛ اما کارهای غریب و خنده دار شما برای نوزادتان بسیار جالب تر از صفحه تلویزیون است.
در حمام شالاپ شلوپ کنید
مطالعه ای جدید از دانشگاه نورث وسترن نشان می دهد که حتی کودکان ۵ ماهه تفاوت میان مایعات و جامدات را می دانند- برای کشف خواص علمی قابلیت شالاپ شلوپ و ریزش آب چه جایی بهتر از حمام؟
وان او را پر از اسباب بازی معلق کنید
وان نوزاد بزرگتر را پر از فنجان مدرج و ظرف ماست کنید تا ببیند وقتی که فنجانش روی آب معلق می ماند چه اتفاقی می افتد.
رنگارنگ کنید
یک بطری پلاستیکی آب را پر کنید، سپس چند قطره رنگ غذا به آن اضافه کنید. در آن را ببندید و اجازه بدهید تا آن را تکان داده و بلرزاند و حرکت موج دار آب را به طور مشخص ببیند.
در تحقیق دانشگاه اوسلو نوروژ در سال ۲۰۰۸، نوزادان ۱۲ ماهه با دیدن فردی که یک قاشق موز را پشت دست فرد دیگری ریخت، تعجب کردند. نوزادان آماده الگوبرداری هستند به همین دلیل خیلی زود متوجه تفاوت ها می شوند.
کارهای خنده دار و احمقانه انجام دهید
وانمود کنید که دارید سس سیب را به سمت گوش نوزادتان می برید یا خودتان دارید شیشه شیرش را می مکید و منتظر خنده او باشید هرچه کودک تان بزگتر می شود خنده هایش نیز بزرگتر شوند: نوزادان ۶ ماهه متوجه می شوند اما تا ۱۲ ماهگی متوجه خنده دارد بودن یک کار عجیب نمی شوند.
گلچین کنید
گلچین کردن نخود فرنگی های بخار پز شده یا قطعات چی پف از داخل فنجان مهارت های حرکتی ظریف نوزادتان را تقویت می کند- و وقتی آن را کنار صندلی بلندش به زمین می اندازد، به خودتان یادآوری کنید که فقط می خواهد رابطه علت و معلولی را کشف می کند.
بگویید شب بخیر!
مغز نوزادتان در حین خواب کارهای سنگین را انجام می دهد، یعنی تمام اطلاعاتش را در مکان های منطقی ذخیره می کند. دلیل عمدۀ چرت زدن نوزادان به همین مسأله مربوط می شود. زیرا چیزهای بسیار زیادی وجود دارند که باید پردازش شوند!
بخوانید و تکرار کنید
از همان اوایل سعی کنید یک داستان را پی در پی برایش تکرار کنید. شاید از این تکرار خسته شوید اما احتمالاً برای نوزادتان آرامش بخش خواهد بود.این تکرار به نورون های مغز کمک می کند تا رابط های مهمی را بسازند. به زودی نوزادتان خواهان داستان های جدید خواهد شد.
او را در رختخواب قرار داده و شب بخیر بگویید
صبح با نیروی تازه و سرحال از خواب بیدار می شود و آماده یادگیری مجدد است.
مترجم: نغمه خالقی
منبع: www.parenting.com