هنگام روبرو شدن با یک پرسش حساس, ممکن است شما بخواهید پاسخی صادقانه بدهید ولی احساس می کنید که کودکتان برای فهم جزئیات آن آماده نیست. شاید در هر دو مورد حق با شما باشد، اما به جای شانه خالی کردن یا ارائه پاسخی سانسور شده، شما می توانید آن مقدار از حقیقت را که برای کودک قابل فهم است به او بگویید. کودکان ذاتا کنجکاوند و درست از لحضه ای که بتوانند پرسشهای خود را بیان کنند(درحدود دو سالگی) والدین خود را با “چیست؟” “چرا؟” “کجا؟” و “چطور؟” سئوال پیچ می کنند. اما یافتن پاسخی برای “ماشین ها چطور کار میکنند ؟” یک چیز است و برای پرسش “من از کجا آمده ام ؟” چیز دیگر. منظوراز راست گفتن این است که با حقایق ساده و روشن شروع کنید و به تدریج که کودکتان بزرگتر می شود اطلاعات پیچیده تر را به آن اضافه کنید. به عنوان مثال کمتر کودکی می تواند قبل از سن هشت سالگی از اعمال جنسی سردرآورد, بعضی از آنها به سال ها وقت نیاز دارند تا آمادگی لازم را پیدا کنند و بعضی کمتر. وقتی توضیحات ساده تر هم می تواند کودک را قانع کند, نیازی نیست با تحمیل توضیحات پیچیده و دشوار او را گیج کنید. زمانی که یک کودک از نظر ذهنی و عاطفی آماده پذیرش اطلاعات است، هرگز نباید از ارائه آن خجالت کشید. کودک شما تشنه یاد گرفتن است و مشتاق روشن شدن ابهامات و معماهاست. پاسخ دادن به کودک با اسن شیوه متمرکز موجب افزایش اعتماد به نفس اکثر والدین خواهد شد. بنا براین زمان بندی در اینجا اهمیت حیاتی دارد.
ایجاد اعتماد متقابل
بسیاری از والدین عقیده دارند که هنگام صحبت کردن درباره واقعیتهای زندگی، دو جنس باید از یکدیگر جدا شوند به طوری که پدران آموزش پسران و مادران آموزش دختران را به عهده گیرند. به نظر می رسد ترتیب طبیعی کار نیز همین باشد، اما اگر یک از والدین خونسرد و آسان گیر و دیگری عبوس و سخت گیر باشد، این ترتیب چندان قابل قبول به نظر نمی رسد. اگر شما خود را جای کودکتان بگذارید به روشنی درخواهید یافت که بهتر است یکی از والدین که در پاسخ دادن به پرسشهای کودکان راحت تر برخورد می کند بار این مسئولیت را، بدون ملاحظه جنسیت، بر دوش بگیرد. به نظرمی رسد باز نگه داشتن راههای ارتباط و گفتگو در سراسر دوران کودکی و پس از آن نوجوانی، یکی از مهمترین وظایف هر پدر و مادر است، و این والدین هستند که باید دراین باره تلاش کنند، نه کودکان. انتظار دارید کودکانتان، وقتی نیاز به اطلاعات، کمک، نصیحت و مشاوره دارند، به چه کس دیگری روی آورند؟ با این حال والدین هنوز هم وقتی می بینند که فرزندانشان در سنین نوجوانی درون گرا، کم حرف و لاقید شده اند، تعجب می کنند. هر چند بعضی از تغییرات خلقی دوران نوجوانی اجتناب ناپذیر است، احتمال بیشتری وجود دارد که کودکانی که پرسشهای اولیه شان نادیده گرفته شده یا پاسخ درستی دریافت نکرده اند، ارتباطشان با پدر و مادر قطع شود، آن هم زمانی که پرسشهای واقعا مشکل در حال شکل گرفتن است.
تشویق گفتگوی سالم
پدران و مادرانی که هنگام پاسخ دادن به پرسشهای حساس و بحث انگیز پنهان کاری می کنند یا موضوع صحبت را عوض می کنند، نه تنها گفتگو کردن درباره ی موضوعاتی نظیر مسائل جنسی، نژاد، دین یا مواد مخدر را در خانواده مشکل می کنند بلکه بدتر از آن، کودکان خود را به پنهان کاری تشویق می کنند، در مقابل، والدینی که گشاده رو، پاسخگو و صریح هستند کودکان خود را به عزت نفس، تعادل و منصف بودن تشویق می کنند و به آنها فرصت و امکان می دهند تا فکر کنند، انتخابهای خود را بسنجند، مسئو لانه تصمیم بگیرند و عمل کنند. این گفتگوی سالم بین والدین و کودکان باید خیلی زود شروع شود (از نخستین پرسشها) و در سراسر دورانی که فرزندان با والدین زندگی می کنند ادامه یاید. به همین خاطر است که پاسخهای پیشنهادی از پایین ترین سنی که ممکن است کودک شروع به پرسیدن کند، شروع می شود. شما نخستین معلم کودکان خود هستید و همه ی آموخته های آنها (از جمله آموزشهای جنسی) در خانه آغاز می شود. بسیاری از والدین تصور می کنند که دادن اطلاعات، بخصوص درباره مسائل جنسی و مواد مخدر، برای کودکان آنها مضر است و از ترس اینکه مبادا گفتن حقیقت کودکان را تشویق به تجربه کند، از بیان آن خودداری می کنند. این تصور به هیچ وجه درست نیست. کودکان نا آگاه هستند که به دنبال تجربه های خطرناک می رودند. بر عکس ترس اغلب مردم، کودکانی که درباره مسائل جنسی اطلاعات دریافت کرده اند منحرف و هرزه نمی شوند، این مسائل کانون توجه آنها قرار نمی گیرد یا دست به تجربه های زودرس نمی زنند، بلکه آن را بخشی طبیعی از زندگی تلقی می کنند. تحقیقات بسیار زیادی انجام شده است که نشان می دهد آموزش جنسی مناسب، رفتارهای غیرمسئولانه را تشویق نمی کند ودر واقع دقیقا اثری معکوس دارد. امتناع والدین از دادن اطلاعات، رفتار مسئولانه از جانب کودک را غیر ممکن می سازد، این مسئله درباره ی سایر موضوعاتی هم که معمولا بحث انگیز و دردسر ساز محسوب می گردند مثل مواد مخدر،الکل، سیگار ونیز موضوعاتی که ممکن است مورد پیشداوری قرار گیرند مانند تفاوتهای مذهبی یا نژادی، صدق می کند.
پاسخ مناسب برای سن کودک شما
با همه اینها، هیچ کس نباید فکر کند که صریح و راستگو بودن همواره آسان است. بی تردید لحظات سختی وجود دارد که یافتن واژگان مناسب و توضیحات قابل قبول بسیار دشوار و دست نیافتنی است. به همین دلیل است که پاسخهای ارائه شده بر اساس چهار گروه سنی است تا شما بتوانید، همچنان که فهم کودکتان افزایش می یابد، پاسخهایتان را بر اساس آن شکل دهید:سنین ۲ تا ۴ سال، ۴ تا ۶ سال، ۶ تا ۸ سال و ۸ تا ۱۱ سال. اما هیچ یک از این گروهها قطعی نیست. سرعت یادگیری و پیشرفت کودکان با هم متفاوت است، بنابراین بسته به کودک مورد نظر، به این گروه بندیها به عنوان یک راهنما نگاه کنید. مثلا یک دختر بچه تیز هوش ۳/۵ ساله ممکن است پاسخهای گروه ۴ تا ۶ سال را بفهمد، ودر مقابل برای پاسخ دادن به پسر بچه نه ساله ای که رشد اجتماعی کافی ندارد، شاید بهتر باشد از پاسخهای گروه ۶ تا ۸ سال استفاده کنید. علاوه بر این پاسخها طوری نوشته شده است که همه برای دختر ها و هم برای پسر ها مناسب است و برای تاکید بر این نکته، در متن جنس کودک مورد خطاب از پرسشی به پرسش دیگر تغییر داده شده است، مگر آنجا که بنا به دلایل آشکار، مبحثی ویژه دختران یا پسران باشد. هنگام خواندن پاسخ پرسشهای مهم، مثل (( من از کجا آمده ام؟))، خواهید دید که پاسخها برای هر گروه سنی نسبت به گروه سنی ماقبل آن مفصل تر وپیچیده تر می شود. اگر یک کودک بزرگتر پرسشی را برای نخستین بار می پرسد، می توانید علاوه بر اطلاعات مربوط به گروه سنی کودکتان، از تمام اطلاعات ماقبل آن نیز استفاده کنید.
منبع این بخش: بر گرفته از کتاب پرسشهای کودکانه