کمک به کودک تحت حادثه آسیب زا (اختلال ptsd)

چگونه مشکلات روانشناختیِ کودکی که تحت یک حادثه آسیب زا بوده است را تشخیص دهیم؟

کودکانی که قبل از ۱۱ سالگی در یک حادثه آسیب زا بوده اند نسبت به کودکان بزرگتر، سه برابر بیشتر احتمال دارد که دچار مشکلات روانشناختی شوند . کودکی که تحت حادثه بوده است اگر درمان نشود آسیب می بیند ولی در صورت درمان و حمایت درست و کافی از طرف والدین ، معلمان یا سایر افراد مورد اعتماد می تواند به خوبی با موضوع مقابله کند و کنار بیاید. کودک باید بلافاصله بعد از حادثه آسیب زا مورد درمان و حمایت قرار بگیرد تا بتواند با اتفاقی که پیش آمده روبه رو شود ، مرحله ی غم و اندوه را بگذراند و دوباره همراه با زندگی رو به جلو حرکت کند. بسیار مهم است که پس از حادثه دنبال نشانه های آسیب زا در کودک بگردیم و حتی کودکانی که سکوت اختیار کرده اند و به نظر می رسد نشانه ای از آسیب در آنان نیست مورد سنجش و حمایت و پشتیبانی قرار گیرند چرا که در غیراینصورت ممکن است کودک دچار اختلال” استرس پس از حادثه ” شود.

گام ها :

گام اول : از آنچه که می تواند به عنوان یک تجربه آسیب زا برای کودک مطرح شود، آگاهی یابید.

یک تجربه آسیب زا ،حادثه ای است که در آن موقعیت ، کودک شوک وترس شدیدی را تجربه می کند و حادثه را به عنوان تهدیدی (خواه واقعی یا درک شده ) برای زندگیش در نظر می گیرد یا به شدت احساس آسیب پذیری می کند.

گام دوم : انواع رویدادهایی که باعث تجربه ی آسیب زا در کودک می شوند شامل این موارد است: بلایای طبیعی،تصادفات رانندگی،غفلت از کودک، سوء استفاده از کودک (کلامی، فیزیکی،هیجانی، جنسی) ،تجاوز، جنگ، رفتارهای خشونتی،قربانی کردن.

گام سوم : والدینی که خود از اختلال استرس پس از حادثه رنج می برند ممکن است نقش ماشه چکانی برای کودکشان باشند تا او هم دچار نشانه های این اختلال شود. چرا که کودکان تک تک رفتارهای والدین را زیر نظر دارند و تحت تاثیر این رفتارها قرار می گیرند.

گام چهارم : ارزیابی نشانه های فیزیکی و جسمانی در کودک . کودکی که تحت یک حادثه آسیب زا بوده است ممکن است برخی از نشانه های زیر را از خود بروز دهد:

• زود ناراحت شدن، به گریه افتادن و نالیدن.
• برگشت به رفتارهای کودکانه مثل انگشت مکیدن یا شب ادراری.
• بدرفتاری ها.
• داشتن نشانه هایی از بیماری مثل تب، سردرد و تهوع.

گام پنجم : ارزیابی نشانه های روانشناختی در کودک. کودک پس از رویداد آسیب زا ممکن است دچار همه یا برخی از نشانه های زیر شود :

• به شدت ناراحت شدن در طول از دست دادن  یا گم کردن یک پتو، اسباب بازی یا خرس عروسکی شان و حتی چیزهایی که ممکن است از نظر بزرگترها ناچیز و بی اهمیت باشد

• تغییر حالت دادن از وضعیت آرام و مطیع به یک حالت پرخاشگری و سر و صدای زیاد. یا حتی تغییر کردن از حالت اجتماعی بودن به یک وضعیت و حالت گوشه گیری ،خجالت و ترس.
• زیاد شدن ترس ها در موقع خواب. ترس از تنها خوابیدن، کابوس های شبانه ،وحشت شبانه و رویاهای ترسناک.
• ترس از آنکه حادثه آسیب زا دوباره اتفاق بیفتد.
• از دست دادن اعتمادشان به بزرگسالان. پیش خود در نظر می گیرند که والدینشان نتوانستند از ایجاد حادثه جلوگیری کنند ، پس چه کسی می تواند؟ و به این نتیجه می رسند که هیچکس.
• امتناع از رفتن به مهد یا مدرسه.
• احساس گناه و شرم زیرا خود را مسئول  پیش آمدن حادثه در نظر می گیرند.

• نسبت به بچه های دیگر احساس دوری و بیگانگی می کنند.
• نسبت به صدای باد ،باران و یا صداهای بلند حساس و ترسو می شوند.
• نگرانی در مورد زندگی کردن یا زنده ماندن خود و خانواده شان.
• کودک ممکن است در مورد خودکشی صحبت کند یا نشانه هایی برای اقدام به خودکشی در آنها دیده شود.
• نشانه های اضطراب ، افسردگی یا بی باکی های غیرمنطقی ممکن است  در کودک دیده شود.

گام ششم : آگاه باشید که نداشتن نشانه در کودکی که تحت حادثه آسیب زا بوده به این معنی نیست که او با موضوع کنار آمده است. یک کودک می تواند تحت تاثیر حادثه باشد اما احساس ها و هیجاناتش را نهفته نگه دارد تا قوی و شجاع در مقابل پدر و مادرش به نظر برسد.

گام هفتم : کودک برای کنار آمدن با موضوع نیاز به حمایت و توجه بیشتری دارد. برخی کودکان ممکن است هیچ شواهدی از غمگینی را برای هفته ها یا ماه ها نداشته باشند. از تحت فشار قرار دادن کودک برای بیان احساس ها و هیجاناتش پرهیز کنید. چرا که برخی کودکان نیاز به زمان و حمایت بیشتری برای کنار امدن با آنچه که اتفاق افتاده است ، دارند.

گام هشتم : در اسرع وقت به دنبال کمک حرفه ای برای کودکتان باشید.

گام نهم : شما می توانید از طریق بازی کردن با کودک  و صحبت کردن با او اجازه دهید که احساسات و هیجاناتش را بیان کند و بیرون بریزد. همچنین می توانید از دوره های بازی درمانی حرفه ای کمک بگیرید.

گام دهم : شما می توانید از انواع راه های درمانی برای کمک به کودکتان بهره ببرید مثل رواندرمانی، درمان های شناختی – رفتاری، درمان های EMDR و … .

گام یازدهم : اجازه دهید سایرافراد خانواده نیز به کودکتان کمک کنند و او را حمایت نمایند تا هر چه زودتر کودک به روند عادی زندگی و بازی با هم سن و سالانش برگردد. بر راهکارها تمرکز کنید و در “حال”  زندگی کنید و اجازه ندهید ماندن در “گذشته ” و حوادث آسیب زای قدیمی زندگی شما و کودکتان را تحت تاثیر قرار دهد.

تالیف و ترجمه : سایت کودک فردا